برگزاری کرسی ترویجی «تأثیر ساحت‌های اخلاقی بر معرفت از منظر قرآن با تأکید بر دیدگاه علامه طباطبایی(ره)»

برگزاری کرسی ترویجی «تأثیر ساحت‌های اخلاقی بر معرفت از منظر قرآن با تأکید بر دیدگاه علامه طباطبایی(ره)»

شهریور ۲۱, ۱۴۰۱

کرسی ترویجی با عنوان «تأثیر ساحت‌های اخلاقی بر معرفت از منظر قرآن با تأکید بر دیدگاه علامه طباطبایی(ره)» در تاریخ سه‌شنبه ۱۵ شهریور ۱۴۰۱ (ساعت ۱۰ تا ۱۲) در دانشگاه معارف اسلامی قم برگزار شد. در این کرسی جناب آقای دکتر ابوذر رجبی عضو هیأت‌علمی دانشگاه معارف اسلامی به‌عنوان ارائه‌دهنده و حجت‌الاسلام دکتر پناهی‌آزاد و حجت‌الاسلام دکتر اویسی از اعضای هیأت علمی دانشگاه معارف اسلامی، به‌عنوان ناقد و حجت‌الاسلام مهدی باب‌اله‌زاده دبیر پژوهشی گروه اخلاق اسلامی دانشگاه معارف اسلامی، به‌عنوان دبیر علمی حضور داشتند.

 

در ابتدای این کرسی، جناب آقای دکتر رجبی دانشیار دانشگاه معارف اسلامی به تبیین و طرح بحث پرداخته و از ارتباط دو جانبه ارزش و معرفت و بلکه به شکل کلان ساحت‌های غیرمعرفتی و معرفت سخن گفتند.
ایشان ضمن اشاره به پیشینه بحث، سابقه طرح بحث به شکل کلی را در مغرب زمین به اندیشمندانی چون هیوم و در جهان اسلام به حکما و عالمان اخلاق و از معاصرین به علامه جعفری نسبت دادند. ایشان ضمن تقسیم اندیشمندان به دو گروه موافق و مخالف تأثیر ارزش بر معرفت، یکی از مهم‌ترین دلایل مخالفان را عدم استنتاج باید از هست و تباین میان آن دو دانست، چراکه از منظر این اندیشمندان گزاره‌های اخلاقی به ساحت درون و گزاره های علمی به عالم واقع معطوف هستند. ایشان در ادامه تعریف معرفت را همان باور صادق موجه و یا از منظر حکمای اسلامی حضور معلوم نزد عالم دانسته که در هر دو صورت، صدق در تعریف معرفت به عنوان عنصر اصلی در نظر گرفته می‌شود.
دکتر رجبی در ادامه مدعای اصلی علامه طباطبایی را تأثیرپذیری ساحت معرفت از ساحت ارزش دانسته که هم ادله حکمی و هم آیات و روایات را شاهد بر این مسأله دانسته است. وی در ادامه به دلایل قرآنی این مطلب از منظر علامه پرداخته و در این رابطه به آیاتی چند که به شکل تصریحی، تضمنی یا التزامی به این مسأله اشاره دارند استناد نمودند.
جناب آقای دکتر رجبی (دانشیار دانشگاه معارف اسلامی) در انتهای بحث خویش به دو نکته اشاره نمودند: اول آنکه از نگاه مرحوم علامه استفاده از کلماتی همچون (ختم، طبع و…) در قرآن به معنای بستن باب معرفت به شکل تام نبوده و تأثیر آن به شکل موجبه جزئیه می‌باشد. دوم اینکه علامه طباطبایی از مکانیسم چگونگی تأثیر ارزش بر معرفت در المیزان و مباحث تفسیری خویش سخنی به میان نیاورده است اگر چه در آثار فلسفی و حکمی ایشان تبیین این مکانیسم موجود است.
در ادامه جلسه حجت‌الاسلام دکتر اویسی استادیار دانشگاه معارف ضمن تقدیر از زحمات ارائه‌دهنده کرسی به بیان نکات انتقادی خویش درباره بحث پرداختند. نقدها و ابهامات این بحث از منظر ایشان شامل موارد ذیل می‌شود: وجود تناقضات در برخی موارد از جمله اینکه ارائه‌دهنده محترم از طرفی شروع این مبحث در مغرب زمین را به عصر روشنگری نسبت داده در حالی که عصر روشنگری از قضا عصر اتکا به عقل نزد کسانی همچون دکارت است، منظور از متفکران شرق در این پژوهش مشخص نیست، بین نسبت دو تعریف اعتباریات مرحوم علامه در جهت بحث دقت لازم بکار نرفته است، مشخص نیست که آیا معرفت در اینجا همه معارف است یا معرفت‌های خاص، برخی از آیات ظهوری در معنای تأثیر ارزش بر معرفت ندارند، عنوان بحث اعم از محتوای پژوهش است و بایستی به جای (دیدگاه علامه) از عبارت (با تأکید بر تفسیر المیزان علامه) استفاده می‌شد.
در ادامه این نشست حجت‌الاسلام دکتر پناهی‌آزاد استادیار دانشگاه معارف اسلامی نیز به عنوان ناقد دوم، ضمن قدردانی از زحمات علمی دکتر رجبی به نکاتی جهت اصلاح و بهبود مطلب ارائه شده پرداختند. ایشان شیوه پردازش در تحقیق را دقیق ندانسته و از عدم لزوم طرح بحث از منظر فیلسوفان غربی در این پژوهش که دارای صبغه قرآنی است سخن گفتند. وی با اشاره به مشکلات معرفت‌شناختی تعریف معرفت به باور صادق موجه خواستار استفاده از تعریف معرفت از نگاه حکمای اسلامی به دلیل دقت بیشتر شدند. استادیار دانشگاه معارف پیشنهاد دادند که به جای استفاده از واژه ساحت‌ها به جهت ابهام معنایی از واژه ملکات استفاده گردد.
در ادامه دکتر رجبی عضو هیأت علمی دانشگاه معارف ضمن پذیرش برخی نقدها و پیشنهادات به پاسخ ایرادات ناقدان پرداختند.
در پایان نیز دبیر علمی جلسه حجت‌الاسلام مهدی باب‌اله‌زاده ضمن تقدیر و تشکر از حضور اساتید و نیز حاضران درجلسه به جمع‌بندی مطالب مطروحه پرداخته و از اهمیت و ضرورت بازشناسی و تدقیق در واژگان قرآنی جهت برداشت صحیح تر از این مأدبه الهی سخن گفتند.

 

ضمنا علاقمندان و پژوهشگران ارجمند می‌توانند از طریق لینک زیر، مقاله مربوط به این کرسی را دانلود نمایند:

http://ensani.ir/fa/article/download/498318

منبع خبر: معاونت پژوهشی